1. Đánh giá năng lực nhân viên là gì?
Đánh giá năng lực nhân sự là quá trình xác định, đo lường và đánh giá khả năng cũng như hiệu suất làm việc của nhân viên dựa trên các tiêu chí quan trọng như kỹ năng, kiến thức, thành tựu, hành vi và đóng góp vào mục tiêu tổ chức.

Đánh giá năng lực nhân viên là gì?
2. Vì sao cần đánh giá năng lực nhân viên?
Dưới đây là một số lý do mô tả vì sao doanh nghiệp nên thực hiện đánh giá năng lực nhân sự:
-
Xác định sự phù hợp công việc: Đánh giá năng lực nhân viên giúp đảm bảo rằng họ được phân công vào các vị trí phù hợp với khả năng và kỹ năng của mình.
-
Đào tạo và phát triển: Quá trình đánh giá năng lực cung cấp thông tin quan trọng để xác định nhu cầu về đào tạo và phát triển cho nhân viên.
-
Đánh giá hiệu suất: Đánh giá năng lực giúp đo lường hiệu suất làm việc của nhân viên, tạo cơ hội để đề xuất biện pháp cải thiện và đánh giá đóng góp của họ vào mục tiêu tổ chức.
-
Xây dựng đội ngũ nhân sự chất lượng: Đánh giá năng lực cũng hỗ trợ tổ chức trong việc xác định và phát triển nhân viên có năng lực cao, góp phần xây dựng lực lượng lao động chất lượng.
3. 5 bước xây dựng khung năng lực hiệu quả, dễ áp dụng cho doanh nghiệp
Để xây dựng khung năng lực đánh giá nhân viên hiệu quả, đáp ứng được nhu cầu thực tế của doanh nghiệp, bạn có thể tham khảo về các bước được chia sẻ bởi các chuyên gia có kinh nghiệm ở dưới đây:
3.1. Bước 1: Xác định mục đích

Xác định mục tiêu của việc xây dựng khung năng lực
Trước hết, doanh nghiệp cần xác định mục tiêu của việc xây dựng khung năng lực để phục vụ các mục đích cụ thể như:
-
Quá trình tuyển dụng nhân sự
-
Chuẩn bị và triển khai chương trình đào tạo nhân sự
-
Thực hiện đánh giá năng lực nhân sự
-
Xây dựng chính sách và chế độ đãi ngộ cho nhân sự
3.2. Bước 2: Chuẩn hóa công việc mỗi bộ phận
Quá trình chuẩn hóa cơ cấu tổ chức và hệ thống chức danh đóng vai trò quan trọng trong việc giúp doanh nghiệp xác định rõ nhiệm vụ và chức năng của từng vị trí công việc. Vì các năng lực liên quan trực tiếp đến thực hiện các công việc và hoạt động đa dạng, việc có một cơ cấu tổ chức rõ ràng sẽ tạo điều kiện thuận lợi để xác định khung năng lực phù hợp, từ đó giúp nhân viên thực hiện công việc một cách hiệu quả nhất.
3.3. Bước 3: Xác định những năng lực cần có
Tiếp theo, quá trình xác định những năng lực cần thiết đòi hỏi sự chú ý đặc biệt. Để làm điều này, doanh nghiệp có thể áp dụng một số phương pháp như sau:
-
Xây dựng bộ năng lực cần có
-
Phân chia nhóm, theo cấp độ nghiệp vụ
-
Tham khảo một số bộ năng lực được sử dụng phổ biến trên thế giới như bộ “42 năng lực theo Đại học Havard”, “Bộ năng lực do CIPD của Vương quốc Anh phát triển’,… sau đó bạn có thể điều chỉnh năng lực sao cho phù hợp với nhu cầu doanh nghiệp của mình.
3.4. Bước 4: Sắp xếp năng lực cho từng vị trí
Sau khi đã có bộ năng lực đầy đủ và đã phân cấp chúng theo các cấp độ, bước kế tiếp là xác định năng lực và cấp độ năng lực tương ứng cho từng vị trí trong doanh nghiệp. Để điều này, nhà quản lý có thể áp dụng nhiều phương pháp khác nhau, bao gồm lập bảng khảo sát, tổ chức thảo luận nội bộ để đề xuất ý kiến từ mọi người, nhằm xây dựng một bộ năng lực chuẩn xác nhất.
Ví dụ, đối với phòng Media, việc sử dụng thành thạo các phần mềm dựng video và chỉnh sửa ảnh có thể được xác định là một trong những năng lực cần thiết để hoàn thành công việc hiệu quả.
3.5. Bước 5: Đánh giá
Bước cuối cùng, chúng ta cần áp dụng các bộ năng lực đã xác định vào thực tế và phát triển các công cụ đánh giá năng lực cho từng cá nhân và phòng ban. Tuy nhiên, đây là một nhiệm vụ đòi hỏi kiến thức chuyên môn cao, do đó, nếu doanh nghiệp không có đủ nguồn lực chuyên môn, có thể xem xét việc thuê các chuyên gia hoặc tổ chức tư vấn chuyên nghiệp để thực hiện bộ đánh giá năng lực này.
4. Các phương pháp đánh giá năng lực nhân sự phổ biến hiện nay
4.1. Đánh giá năng lực ứng viên theo mô hình ASK
Mô hình ASK (Attitude – Skill – Knowledge) là một trong những mô hình phổ biến được áp dụng để đánh giá năng lực nhân viên, chia thành ba yếu tố chính: thái độ, kỹ năng và kiến thức.

Đánh giá năng lực ứng viên theo mô hình ASK
Đánh giá dựa trên Attitude – Thái độ/phẩm chất
Thái độ đóng vai trò quan trọng và được đánh giá trên 5 cấp độ:
-
Tích cực: Nhân viên có thái độ tích cực, nỗ lực hoàn thành công việc chuyên nghiệp.
-
Không tích cực: Thái độ không tích cực, thiếu nỗ lực và dễ bỏ cuộc trước mục tiêu.
-
Xung đột: Thái độ xung đột, thường xuyên tranh cãi và không chấp nhận ý kiến khác.
-
Lười biếng: Thái độ lười biếng, không muốn hoàn thành công việc chuyên nghiệp và thường trì hoãn.
-
Không đáng tin cậy: Nhân viên không đáng tin cậy, không hoàn thành công việc đúng thời hạn hoặc không đạt yêu cầu.
Đánh giá dựa trên Skill – Kỹ năng
Yếu tố thứ hai được đánh giá qua các cấp độ sau đây:
-
Kỹ năng cao: Nhân viên thành thạo đáng kinh ngạc về kỹ năng chuyên môn.
-
Thành thạo: Sự thành thạo với khả năng thực hiện công việc hiệu quả.
-
Thực hành: Nhân viên thực hành tốt với kỹ năng, nhưng chưa đạt được sự thành thạo.
-
Đang phát triển: Nhân viên đang phát triển tích cực các kỹ năng và có khả năng cải thiện.
-
Bắt đầu: Cấp độ thấp nhất, thể hiện một sự bắt đầu mới trong việc phát triển kỹ năng.
Đánh giá dựa trên Knowledge – Kiến thức
Cuối cùng kiến thức và năng lực được đánh giá thông qua các cấp độ khác nhau:
-
Chuyên gia: Nhân viên hiểu và đánh giá các vấn đề phức tạp, đưa ra giải pháp hiệu quả.
-
Hiểu biết tốt: Nhân viên có kiến thức sâu rộng về lĩnh vực nghiên cứu hoặc công việc.
-
Hiểu biết mức độ cơ bản: Nhân viên có kiến thức cơ bản về lĩnh vực nghiên cứu hoặc công việc.
-
Hiểu biết hạn chế: Nhân viên chỉ có một số kiến thức nhất định, không đủ để đưa ra quyết định đúng đắn.
-
Không có kiến thức: Nhân viên không có kiến thức về lĩnh vực nghiên cứu hoặc công việc.
4.2. Đánh giá năng lực nhân sự bằng KPI
Phương pháp đánh giá năng lực nhân sự thông qua KPI (Key Performance Indicators) là một hệ thống đánh giá dựa trên việc thiết lập và đo lường các chỉ số hiệu suất quan trọng, đặc biệt liên quan đến mục tiêu công việc và thành tựu của nhân viên. KPIs được áp dụng để đánh giá mức độ đạt được của nhân viên và đo lường hiệu suất làm việc của họ.

Đánh giá năng lực nhân sự bằng KPI
Cách thực hiện
Bạn có thể thực hiện phương pháp này qua các bước hướng dẫn tham khảo như sau:
-
Bước 1: Xác định các chỉ số hiệu suất quan trọng và cụ thể liên quan đến mục tiêu và công việc của nhân viên. Các KPIs nên được thiết kế sao cho có thể đo lường và theo dõi dễ dàng.
-
Bước 2: Thiết lập mục tiêu cụ thể để có thể đo lường được dựa trên những KPIs đã xây dựng.
-
Bước 3: Thực hiện theo dõi, đo lường các chỉ số KPIs đã lựa chọn.
-
Bước 4: Tổng kết, phân tích và đánh giá kết quả.
Ưu điểm
-
Mục tiêu rõ ràng: Phương pháp này giúp xác định mục tiêu cụ thể và dễ đo lường, giúp nhân viên và nhà quản lý hiểu rõ về kỳ vọng và tiến độ công việc.
-
Tập trung vào kết quả: KPIs tập trung vào đo lường kết quả và thành tựu, tạo động lực và thúc đẩy sự phát triển.
Hạn chế
-
Thiếu khách quan: Có thể xảy ra hiện tượng thiếu khách quan khi thiết lập và đo lường KPIs, không phản ánh đầy đủ các khía cạnh và yếu tố ảnh hưởng đến hiệu suất.
-
Rủi ro chú trọng một chỉ tiêu: Quá mức tập trung vào đạt được các KPIs cụ thể có thể dẫn đến việc bỏ qua các khía cạnh quan trọng khác của công việc.
4.3. Đánh giá 360 độ
Phương pháp đánh giá 360 độ là quá trình mà nhân viên nhận được phản hồi từ những người xung quanh, bao gồm quản lý, đồng nghiệp và các bên liên quan khác. Trong quá trình này, từ 10 - 12 người sẽ điền vào một biểu mẫu phản hồi ẩn danh, đưa ra các đánh giá về năng lực, kỹ năng, hiệu suất và các khía cạnh khác tại nơi làm việc.
Biểu mẫu phản hồi này chứa đựng các câu hỏi được đánh giá trên một thang điểm cụ thể và đồng thời yêu cầu người đánh giá để ghi nhận ý kiến và đánh giá. Qua cách thức này, nhân viên sẽ được đánh giá một cách khách quan và đa chiều về năng lực, kỹ năng, hiệu suất, thái độ và sự phù hợp của họ với môi trường làm việc.
Đánh giá nhân sự theo nhiều góc độ và không tiết lộ tên người đánh giá, bao gồm:
-
Cấp quản lý – nhân viên.
-
Nhân viên – nhân viên.
-
Khách hàng – nhân viên.
-
Tự đánh giá.
4.4. Phương pháp MBO - Đánh giá theo mục tiêu
Phương pháp MBO (Management by Objectives) hướng đến khích lệ tinh thần tự giác của nhân viên, giúp họ nhận biết lộ trình phát triển và tự động thúc đẩy bản thân để đạt được mục tiêu. Qua việc trao đổi với quản lý, nhân viên xây dựng mục tiêu dựa trên nguyên tắc đặt mục tiêu SMART (cụ thể, đo lường được, đạt được, thực tế, có thời hạn).
Khi tích hợp phương pháp MBO vào quy trình đánh giá nhân sự, doanh nghiệp có thể cải thiện hiệu suất của nhân viên, cam kết đối với việc đạt được mục tiêu và tạo ra lộ trình rõ ràng cho sự phát triển tương lai.
Nhà quản lý thường xuyên tiến hành đánh giá nhân viên theo định kỳ. Đồng thời, họ cũng thực hiện các cuộc gặp gỡ, trao đổi và hỗ trợ nhân viên trong việc giải quyết khó khăn, nhằm giúp họ hoàn thành mục tiêu cá nhân một cách xuất sắc.

Phương pháp MBO - Đánh giá theo mục tiêu
Trên đây là những tiêu chí được áp dụng phổ biến tại các doanh nghiệp để việc đánh giá năng lực nhân viên có hiệu quả cao hơn. Tùy vào đặc điểm văn hóa, mục tiêu doanh nghiệp, yêu cầu của mỗi vị trí mà các nhà quản trị sẽ điều chỉnh cho hợp lý. Hy vọng với những thông tin mà chúng tôi cung cấp, doanh nghiệp sẽ xây dựng được bảng đánh giá năng lực hiệu quả.